Patelnie z powłoką non-stick, czyli nieprzywierającą podbiły serca użytkowników już w chwili, gdy pojawiły się po raz pierwszy na rynku. Dlaczego? Ponieważ pozwoliły na smażenie przy użyciu niewielkiej ilości tłuszczu, nie dopuszczały do przywierania jedzenia do powierzchni patelni, mniej przypalały i były niezrównanie łatwiejsze do wyczyszczenie niż ich poprzedniczki.

Co kryje się pod pojęciem non-stick

Nieprzywierania powierzchnia (powierzchnia non-stick) to nic innego jak specjalna powłoka na patelni, która nie pozwala na przypalanie i przywieranie jedzenia. Może być teflonowa, tytanowa, granitowa, marmurowa lub ceramiczna. Każda z nich jest odrobinę inna i spełnia trochę inne wymagania, ale wspólna cecha jest taka sama; nie dopuszcza do przywierania jedzenia do patelni i pozwala na zredukowanie ilości tłuszczu potrzebnego do smażenia.

Nieprzywierania powłoka może być położna na patelnię aluminiową, stalową czy żeliwną. Otrzymamy wtedy: naczynie lekkie i poręczne oraz dość nietrwałe (patelnia aluminiowa), bardzo wytrzymałe, droższe i cięższe (patelnia stalowa), ciężkie, nieporęczne, ale podkreślające smak potrawy i wytrzymałe oraz drogie (patelnia żeliwna).

Jaką powłokę wybrać do swojej kuchni

Na takie pytanie nie da się odpowiedzieć jednoznacznie. Wszystko zależy od potrzeb, możliwości finansowych, ulubionych potraw i wielu innych aspektów. Jedno jest pewne: nie da się wszystkiego zaspokoić jedną patelnią. W kuchni, gdzie gotowane są codzienne posiłki, gdzie jest do wykarmienia cała rodzina, niezbędne jest dysponowanie kilkoma patelniami, które będą stosowane w zależności od tego jaką potrawę będziemy przyrządzać.

Każdy rodzaj patelni ma swoje wady i zalety, każda powłoka może być wykorzystana w innym rodzaju patelni i położona na innym korpusie. Warto sobie najpierw odpowiedzieć na pytanie, jakie są potrzeby moje i mojej rodziny i uzbrojony w tę wiedzę przystępować do wyboru patelni i powłoki ją pokrywającej.

Patelnia z teflonową powłoką

Najpopularniejsza i zwykle najtańsza. Umieszczona na aluminiowym korpusie pozwala na smażenie wielu różnych potraw, jest poręczna i lekka. Niestety jest też nietrwała i wymagająca. Nie utrzymuje długo ciepła i nie nadaje się do duszenia. Jej powierzchnię łatwo można zarysować, dlatego zalecane jest używanie drewnianych lub silikonowych narzędzi do operowania po teflonowej patelni. Takie naczynie również dość łatwo się odkształca i trzeba je myć ręcznie (w dodatku delikatnie i z wyczuciem). Nie jest to jednak zbyt duży problem, ponieważ nieporysowana patelnia teflonowa da się z łatwością wyczyścić zwykłą ściereczką z użyciem niewielkiej ilości detergentu.

Patelnia teflonowa to niewielki wydatek i zawsze warto jedną posiadać, żeby szybko przyrządzić niewyszukaną potrawę, usmażyć jajecznicę, placki czy naleśniki.

Teflonowa powłoka na stalowym czy żeliwnym korpusie to zdecydowanie większy wydatek, ale też dużo dłuższa żywotność i więcej możliwości wykorzystania. Są to naczynia, na których można grillować w domu, można smażyć i dusić, można też niektóre wkładać do piekarnika i zapiekać. Tu również warto operować po patelni delikatnymi drewnianymi lub silikonowymi sztućcami, choć coraz częściej producenci nie wymagają tego absolutnie. To samo dotyczy mycia ręcznego. Nowoczesne, teflonowe, kilkuwarstwowe powłoki są zdecydowanie bardziej wytrzymałe i coraz mniej trzeba się natrudzić przy ich pielęgnacji.

Patelnia z powłoką tytanową

Jest dużo trwalsza, odporniejsza i zdecydowanie droższa od teflonowej. Patelnia z powłoką tytanową to inwestycja na lata. Jest jedyną powłoką non-stick, którą z całą pewnością i bez zastrzeżeń można myć w zmywarce, można po niej „jeździć” metalowymi sztućcami i nie trzeba się przejmować, że zostanie uszkodzona.

Powłoka tytanowa położona na stalowym korpusie daje naczynie „nie do zdarcia”, wielofunkcyjne i przystosowane do największych, kuchennych katastrof. Żeby je przypalić trzeba się mocno natrudzić, a wyczyścić jest niezwykle prosto. Za te zalety trzeba jednak zapłacić. Patelnia tytanowa, pochodząca od sprawdzonego producenta, będzie jeną z najdroższych, ale też najlepszych.

Tytanowa powłoka pozwala na usmażenie wielu wspaniałych potraw, od jajecznicy począwszy na stekach czy rybach skończywszy. Wiele patelni pokrytych tytanem nadaje się do zapiekania w piekarniku, prawie wszystkie można wykorzystać do duszenia. Pod tym względem jest to niezwykle przydatne i uniwersalne naczynie.

Patelnia z powłoką ceramiczną

Dla każdego, kto nie potrafi zaufać producentom i naukowcom i przyjąć do wiadomości, że teflonowa lub tytanowa powłoka nie wpływa negatywnie na smażone na niej jedzenie. Jeśli chodzi o cenę jest gdzieś pomiędzy patelniami opisywanymi powyżej. Jeśli chodzi o wytrzymałość i odporność, to również znajduje się pomiędzy nimi. Nie należy na niej operować metalowymi sztućcami i nie wolno myć w zmywarce, ale nie zarysuje się jej równie łatwo co teflonowej.

Ceramiczna powłoka jest całkowicie naturalna. Dlatego nie ma żadnych zastrzeżeń co do przyrządzania na niej zdrowych posiłków. Jest to połączenie minerałów i gliny wypalanych w bardzo wysokiej temperaturze. Dlatego nawet najwięksi sceptycy nie powinni mieć do niej zastrzeżeń.

Patelnie z ceramiczną powłoką są produkowane w wielu różnych odsłonach: uniwersalne, grillowe, dołkownice, owalne do ryb. Dzięki temu do każdego rodzaju potrawy i dla wielu potrzeb da się dopasować odpowiednie naczynie. Można na nich smażyć w wysokich temperaturach i przy użyciu niewielkiej ilości tłuszczu.

Patelnie z powłoką kamienną

Kamienna powłoka również jest naturalna, ponieważ mówiąc o niej mamy na myśli powłokę wzmocnioną drobinkami granitu lub marmuru.

Jest to bardzo wytrzymała i zdrowa patelnia, droższa niż teflonowa, ale tańsza niż tytanowa. Posiada jedną cechę, która wyróżnia te modele patelni na tle wszystkich innych: jest niezwykle elegancka. Pozostawiana na kuchence będzie się pięknie prezentować i może stanowić ozdobę niejednej kuchni. Szczególnie pięknie będzie się prezentowała na tle rustykalnych dodatków i klasycznego wystroju w wiejskim stylu.

Na granitowej lub marmurowej patelni można przyrządzić wiele potraw. Można smażyć w wysokiej temperaturze, można dusić, niektóre modele nadają się do włożenia do piekarnika.

Jej największą wadą jest waga. Patelnia kamienna jest ciężka i z tego powodu niezbyt poręczna. Podrzucanie do góry naleśników może sprawiać kłopot, ale można się do tego przyzwyczaić.

Patelnia kamienna nie wpływa niekorzystnie na smak potraw, a jej śliska powłoka nie pozwoli na ich przypalanie. Niektóre modele można umyć w zmywarce, ale generalnie nie jest to zalecane.

Mity o powłokach non-stick

Kiedyś dość często powtarzanie i dziś również można się z nimi spotkać, a dotyczą twierdzenia, że smażenie na nieprzywierającej powłoce non-stick jest niebezpieczne dla zdrowia. Jest to oczywistą bzdurą. Zakupiona u sprawdzonego dostawcy, wyprodukowana przez znanego producenta, który ponosi pełną odpowiedzialność za swój produkt, patelnia, w żadnym razie nie stanowi zagrożenia. Nawet, okryte swego czasu nieprawdziwymi teoriami, patelnie teflonowe są całkowicie bezpieczne i nie wpływają negatywnie na zdrowe odżywianie.

Smażenie beztłuszczowe

W wielu miejscach i u niektórych producentów można się spotkać ze stwierdzeniem, że na patelni pokrytej tą czy inną powłoką można smażyć bez użycia tłuszczu. W jakimś sensie może i jest to prawda, ale czy na pewno?

Na patelni pokrytej dobrą powłoką non-stick da się smażyć bez używania tłuszczu, ale czy tak przyrządzoną potrawę da się zjeść? Niekoniecznie.

Beztłuszczowe smażenie powoduje, że na talerzu pojawi się suchy skwarek. Pozbawiony smaku i twardy jak zelówka. Pół biedy, jeśli na patelni pozbawionej choćby odrobiny tłuszczu wyląduje tłuste mięso, z którego wytopi się tłuszcz i na którym da się je usmażyć. Jednak nic, co nie posiada w sobie choćby odrobiny tłuszczu, nie usmaży się dobrze w ten sposób.

Zdecydowanie lepszym (i zdrowszym!) pomysłem jest użycie chudego mięsa i dodanie do jego smażenia niewielkiej ilości tłuszczu zawierającego nienasycone kwasy tłuszczowe (np. oleju z nasion czy orzechów).

Na patelni nieprzywierającej (czasem zwanej też beztłuszczową) najlepiej smaży się po posmarowaniu jej niewielką ilości zdrowego (nienasyconego) tłuszczu, który jest niezbędny dla naszego organizmu i jednocześnie nie jest przez niego samodzielnie produkowany.