Choć producenci prześcigają się w stosowaniu nowoczesnych technologii przy tworzeniu i pokrywaniu patelni i choć są one zdecydowanie lepsze od swoich antenatek, to wciąż jeden problem pozostawia wiele do życzenia.

Dbanie o patelnię wcale nie jest takie proste, jak należałoby się spodziewać. Szczególnie w dobie, gdy niczym się nie przejmujemy i z radością pozostawiamy maszynie wykonanie wszystkich czynności związanych z myciem naczyń po posiłku.

Jeśli się bliżej przyjrzeć zaleceniom producentów, okaże się, że tylko znikoma ilość modeli patelni nadaje się do mycia w zmywarce. Materiał, z którego są stworzone lub powłoka, w którą są wyposażone pozwala wyłącznie na mycie ręczne i w dodatku delikatne.

Tak naprawdę jedynie patelnia tytanowa, stalowa (bez dodatkowej powłoki) oraz szklana jest przeznaczona do zmywarki. Inne powinniśmy umyć sami.

Co zrobić gdy na naszej patelni pojawią się zapieczone zacieki, kiedy nie można pozbyć się przypalonego tłuszczu. Jak sobie dać radę z delikatną powłoką, kiedy wydaje się, że nic nie jest w stanie sobie z nią poradzić?

Przede wszystkim należy pamiętać o kilku zasadach:

1. Do mycia patelni nigdy nie należy zabierać się z szorstkim zmywakiem lub co gorsze z „druciakiem”. Powłoki ich nienawidzą. Przede wszystkim dotyczy to teflonu, ale inne patelnie (żeliwna, ceramiczna, emaliowana) również ich nie tolerują. Zarysowany teflon nie jest zdrowy i patelnia nie jest bezpieczna, powłoka ceramiczna szybko może utracić właściwości nieprzywierające.
2. Nie używamy do czyszczenia patelni produktów przeznaczonych do czyszczenia grilla (szczególnie ogrodowego). Są to środki silne i często nie do końca bezpieczne, kiedy używać ich w domu. Choć może się wydawać kuszące skorzystanie z szybkiego, bezproblemowego (polać i pozostawić na kilka minut) i łatwego w użyciu (przynajmniej na etykiecie) środka, to może się szybko okazać, że patelnia nie zniosła zbyt dobrze takiego potraktowania.
3. Nie wolno zalewać wodą (do odmoczenia) patelni dopiero co zdjętej z ognia. Mocno nagrzana, szybko ostudzona potrafi się odkształcić, utracić właściwości non-stick lub ulec uszkodzeniu. Żadnego rodzaju patelnia nie lubi, kiedy wystawić ją na szybką zmianę temperatur. Zdecydowanie lepiej jest zalać wodą wystudzone naczynie i dopiero później podgrzać.
4. Po umyciu patelnię należy wysuszyć. Przetarcie suchą ściereczką lub papierowym ręcznikiem nie pozwoli na osadzenie się kamienia na powłoce ceramicznej lub rdzewienia patelni żeliwnej, również stalowa czy teflonowa patelnia wymaga opieki pod tym względem.
5. Zadbać o swoją patelnię należy po każdym jej użyciu. Szczególnie wtedy, gdy pozostały na niej przypalone resztki jedzenia. Powtórne używanie nie do końca wyczyszczonego naczynia powoduje, że kolejne czyszczenie będzie jeszcze trudniejsze.

W co trzeba się zaopatrzyć przystępując do wyczyszczenia patelni?

Jak się okazuje wcale nie trzeba wysiłku ani, tym bardziej, nakładów finansowych. Do wyczyszczenia każdego rodzaju patelni wystarczą (są zdecydowanie lepsze!) zwykłe, domowe środki. Bezpieczne dla zdrowia i środowiska, tanie i pozwalające uzyskać świetne rezultaty. W dodatku wszystkie mamy prawie zawsze pod ręką, korzystamy z nich bowiem w codziennych, kuchennych czynnościach.

• soda oczyszczana,
• sól,
• ocet,
• kwasek cytrynowy,
• woda gazowana,
• surowy ziemniak,
• olej,
• drewniana łopatka,
• miękka ściereczka,
• ręcznik papierowy.

Czyszczenie patelni żeliwnej

Potrzebne: surowy ziemniak, sól, olej słonecznikowy lub kokosowy, płyn do naczyń, gąbka, olej.

Patelnia żeliwna pozbawiona dodatkowej, nieprzywierającej powłoki jest porowata i narażona na to, że resztki jedzenia pozostaną na niej po smażeniu. Nie można się ich tak łatwo pozbyć, a mycie w zmywarce nie jest zalecane. Dlatego najlepszym, domowym sposobem jest umieszczenie żeliwnej patelni na kilka minut w piekarniku nagrzanym do 200 stopni. Następnie wysypanie na nią soli i wyszorowanie przy pomocy połówki zimniaka. W ten sposób łatwo i skutecznie można się pozbyć przypaleń. Teraz już wystarczy umyć patelnię ciepłą wodą i płynem do naczyń oraz osuszyć.

Umyta patelnia żeliwna wymaga jeszcze dodatkowych zabiegów, ponieważ jest narażona na korozję. Należy ją pokryć cieniutką warstwą oleju i znów włożyć do piekarnika nagrzanego tym razem do 100 stopni. Powinna pozostać w nim przynajmniej pół godziny, a po wyłączeniu piekarnika do wystygnięcia.

Teraz patelnia jest bezpieczna i gotowa do powtórnego użycia w przyszłości.

Czyszczenie patelni teflonowej

Potrzebne: woda gazowana, płyn do mycia naczyń, gąbka lub ściereczka, sól, drewniana łopatka, olej (niekoniecznie).

Jest to model, który wymaga najbardziej delikatnego obchodzenia się. Patelnia pokryta cieką warstwą teflonu jest najbardziej wrażliwa jeśli chodzi o zadrapania. Jest to jednocześnie dość tania i bardzo popularna patelnia, a jej czyszczenie nie jest kłopotliwe, choć absolutnie nie wchodzi tu w rachubę zmywarka.

Nieprzywierający teflon powoduje, że jedzenie rzadko się przypala i nie potrzeba wielu zbiegów, pod warunkiem, że dbamy o patelnię i regularnie, po każdym użyciu poświęcimy chwilę na jej wyczyszczenie. Do takiego, zwykłego mycia wystarczy ściereczka lub delikatna gąbka i płyn do mycia naczyń, a na koniec ręcznik do osuszenia. Czasem jest potrzebne namoczenie patelni w wodzie na kilka godzin (pamiętając, że wlewamy wodę do wystudzonego naczynia).

Jednak ż doświadczenia wielu wie, że nawet taka powłoka może dopuścić do przywarcie jedzenia i co wtedy, skoro nie można używać żadnych silnych środków ani ostrych gąbek?

Na wystudzoną patelnię wlewamy wodę gazowaną, stawiamy na gazie i podgrzewamy. Dwutlenek węgla zawarty w wodzie załatwi sprawę szybko i skutecznie. Resztki przypalonego jedzenia delikatnie można jeszcze usunąć przy pomocy drewnianej łopatki. Odchodzą bez problemu.

Po takim zabiegu na teflonowej powłoce mogą pozostać plamy. Nie są niebezpieczne dla użytkowania, ale z pewnością nieestetyczne. Można się ich pozbyć przy pomocy papki z soli. Uzyskujemy ją mieszając sól z odrobiną wody. Tak sporządzoną papkę umieszczamy na plamie i pozostawiamy na patelni na noc. Na drugi dzień spłukujemy ciepłą wodą i osuszamy ręcznikiem.

Patelnia teflonowa w zasadzie nie wymaga przetarcie tłuszczem przed odstawieniem do następnego użycia, ale taki zabieg z pewnością nie zaszkodzi.

Czyszczenie patelni stalowej

Potrzebne: soda lub ocet, czyścik lub gąbka do mycia naczyń, płyn do mycia naczyń

Przypalenie patelni stalowej jest zjawiskiem bardzo powszechnym. Jest to cecha, która zniechęca wielu użytkowników do posługiwania się tym modelem. Niewielu natomiast zdaje sobie sprawę, że stalowa patelnia nabiera cech związanych z nieprzywieraniem jedzenia wraz z biegiem czasu i używania.

Patelnia stalowa jest dość krnąbrna i wymaga specjalnego obchodzenia się, ale nie wymaga delikatności takiej, jak na przykład teflon. Stal (niepokryta żadną dodatkową powłoką) jest właściwie niezniszczalna i teoretycznie odporna na zarysowania. Teoretycznie, ponieważ zrobione „druciakiem” rysy na dnie patelni wcale nie są obojętne na jakość gotowania i zdrowie przygotowywanych potraw. W rysach zbierają się bakterie i porysowana patelnia nie jest dobrym pomysłem na zdrowy posiłek.

Zdecydowanie lepiej jest podchodzić również do stalowej patelni delikatnie, z wyczuciem i „sposobem”.

Zanim przystąpisz do smażenia w całostalowej patelni, koniecznie zapoznaj się z procesem wygrzewania. Jest on konieczny do tego, żeby móc skorzystać w pełni z wszystkich zalet naczynia.

Nawet zahartowana patelnia stalowa potrafi dać się we znaki podczas czyszczenia, ale zdecydowanie ułatwi to skorzystanie z sody oczyszczonej lub octu. Wlewamy lub wsypujemy na dno i pozostawiamy minimum na godzinę. Po tym czasie patelnie należy podgrzać, wystudzić i wyszorować (można użyć szorstkiej części czyścika).

Patelnia stalowa z biegiem czasu nabiera cech związanych z nieprzywieraniem potraw i jest to związane również ze zmianą koloru naczynia. Ze srebrzystego przechodzi w żółtawy, błękitny a nawet brunatny. Jest to proces naturalny. Palenia zyskuje w ten sposób nowe właściwości i choć, ze względów estetycznych, może nam się to nie podobać, nic się na to nie poradzi.

Czyszczenie patelni ceramicznej

Potrzebne: soda lub ocet, czyścik lub gąbka do mycia naczyń, drewniana łopatka (opcjonalnie)

Patelnia ceramiczna nie jest tak delikatna jak teflonowa, ale też wymaga szczególnego obchodzenia się z nią. Nie wolno jej myć w zmywarce (nawet jeśli producent napisze, że jest to dopuszczalne) i nie należy używać ostrych akcesoriów do przesuwania jedzenia po patelni. To samo dotyczy również czyścików. Muszą być delikatne, żeby nie porysować naczynia.

Przypalona patelnia ceramiczna potrzebuje odmoczenia. Można oczywiście zrobić to zwykłą wodą i pozostawić na przykład na noc, ale przy silniejszych zabrudzeniach zdecydowanie lepiej sprawdzi się soda oczyszczana lub ocet.

Wystudzoną patelnię posypujemy sodą oczyszczaną i wlewamy wodę. Następnie umieszczamy naczynie na kuchence i gotujemy roztwór przez około 10 minut. Taki sam zabieg można zrobić używając zamiast sody, octu.

Innym sposobem jest posmarowanie patelni papką uzyskaną przez mieszanie sody z zimną wodą. Taką pastą smarujemy miejsca przypalenia i pozostawiamy na 2 godziny. Można potem również dolać więcej wody i pogotować miksturę.

Bardzo mocno przypaloną patelnię ceramiczną można zostawić na noc, żeby mikstura z sody lub octu rozpuściła resztki jedzenia.

Nie ma tu ścisłych zaleceń co do ilości używanej sody czy octu, ale z pewnością nie należ ich żałować.

Nie wolno natomiast próbować czyścić patelni ceramicznej używając soli. Związki soli niekorzystnie wpływają na ceramikę.

Patelnia ceramiczna wymaga wytarcia do sucha przed odstawieniem do szafki. Jest to konieczne, ponieważ na ceramice odkłada się kamień, a to doprowadza do stopniowej utraty właściwości nieprzywierających.

Warto jeszcze pamiętać o zadbaniu o patelnię ceramiczną w czasie smażenia. Chociaż posiada ona dobre właściwości non-stick, to jednak należy używać odrobiny tłuszczu do każdego smażenia. Dzięki temu nie tylko znacznie zmniejszamy ryzyko przypalenia, ale również nie pozwalamy na przegrzanie się patelni i uszkodzenie powłoki ceramicznej.

Czyszczenie patelni kamiennej (granitowej/marmurowej)

Potrzebne: sól, ściereczka

Określenie patelnia granitowa lub marmurowa jest nieco mylące. Nie chodzi bowiem o to, że patelnia jest w całości wykonana z kamienia, ale o to, że posiada taką powłokę. To znowu oznacza, że nie jest to ona niezniszczalna, choć rzeczywiście jest odporna na zarysowanie i uszkodzenia. Należy do modeli, które przez wielu producentów są przeznaczone do mycia w zmywarce. Niestety, detergenty używane w kapsułkach do zmywarek nie działają najlepiej. Dlatego umycie ręczna jest bardziej polecane.

Wyczyścić kamienną patelnię jest bardzo prosto pod warunkiem, że nie ma przypaleń. Wystarczy przetrzeć wilgotnym ręcznikiem papierowym lub gąbką i gotowe. Z przypalonymi pozostałościami jedzenia również nie ma problemu. W tym przypadku doskonale radzi sobie sól. Zmieszana z niewielką ilością wody, tak że powstanie papka i pozostawiona na chwilę. Następnie patelnię przecieramy ściereczką.

Czyszczenie patelni tytanowej

Potrzebne: soda lub ocet

Najbardziej odporna i przeznaczona od mycia w zmywarce. Można na niej operować metalowymi widelcami czy łyżkami, ale nie oznacza to wcale, że należy ją myć druciakiem w przypadku silniejszych zabrudzeń. Żadna, nawet tytanowa, patelnia tego nie toleruje. To samo dotyczy nagłej zmiany temperatury, czyli zalania zimna wodą gorącego naczynia.

Patelnia tytanowa posiada doskonałe właściwości non-stick więc nie należy się spodziewać większych przypaleń. Jednak kiedy do nich już dojdzie zmywarka raczej sobie z nimi nie poradzi. Warto wtedy namoczyć patelnię w roztworze sody lub octu na godzinę lub dwie. Dopiero po tym zabiegu włożyć ja do zmywarki

Czyszczenie patelni emaliowanej

Potrzebne: soda lub sól, kwasek cytrynowy

Podobnie jak emaliowane garnki jest bardzo wrażliwa na uderzenia. Emalia może wtedy odprysnąć, a patelnia traci swoje podstawowe zalety, którymi jest higieniczność i antyalergiczność. Patelnia emaliowana nie powinna być myta w zmywarce, ponieważ detergenty zawarte w kapsułkach nie najlepiej jej służą. Z drugiej strony jest to jedna z najbardziej narażonych na przypalenia patelni.

Czyszczenie emaliowanej patelni nie jest łatwe, ale można sobie z nim poradzić i uniknąć drastycznych środków jakimi są silne środki chemiczne oraz druciane czyściki.

Przede wszystkim warto zacząć od wsypania soli lub sody i zalania wodą (patelnia musi być ostudzona). Następnie roztwór gotujemy (można pogotować kilka minut) i pozostawiamy do wystygnięcia. Przypalone jedzenie powinno samo odejść, a patelnia jest gotowa do umycia zwykłym płynem do naczyń.

W przypadku silnych zbrudzeń patelnię należy przetrzeć pastą przygotowaną ze zmieszania sody z niewielką ilością zimnej wody. Po rozprowadzeniu pasy zostawiamy ją na patelni na noc i dopiero na drugi dzień myjemy płynem do naczyń.

Na emalii, po usunięciu przypaleń, często pozostają plamy. Nie maja one wpływy na smażenie, ale nie są estetyczne. Można się ich pozbyć przy pomocy roztworu uzyskanego ze zmieszania wody i kwasku cytrynowego (nie stosujemy octu, ponieważ może zmatowić powierzchnię patelni).

Czyszczenie patelni od spodu

Spód patelni zwykle wymaga więcej wysiłku przy czyszczeniu niż strona, na której się smaży. Pomimo tego wcale nie trzeba sięgać po drogie, chemiczne produkty. W zupełności wystarczą sprawdzone domowe i „babcine” sposoby.

Niezależnie od tego z jakiego materiału patelnia jest wykonana, od spodu można ją wyczyścić:

pastą uzyskaną ze zmieszania sody i wody utlenionej. Taką mieszankę pozostawiamy na 15 minut lub trochę dłużej na patelni, a potem myjemy ją ciepła wodą i płynem do naczyń.

roztworem kwasku cytrynowego, który należy rozpuścić w gorącej wodzie i następnie zanurzyć w nim patelnię na kilka godzin.

wszystkie sposoby opisane wyżej i dotyczące czyszczenia przedniej części patelni również sprawdzą się w części spodniej. Dobre jest zanurzenie w roztworze octu lub posypanie sodą, ewentualnie przetarcie solą. Wiele zależy tu od stopnia zabrudzenia patelni.